Alexander van der Woude

Augustus 1941
Augustus 1941

Amsterdam 25 april 1900 – Auschwitz 6 maart 1944

Elsiene Helena Kropveld

Amsterdam 3 augustus 1909 – Auschwitz 6 maart 1944

Louis Hein van der Woude

Wageningen 2 juli 1932 – Auschwitz 6 maart 1944

Henriëtte Frederika van der Woude

Wageningen 14 februari 1935 – Auschwitz 6 maart 1944

Alexander van der Woude en Elsiene Helena Kropveld werden beiden geboren in Amsterdam en brachten daar ook hun jeugd door. Alexander was de zoon van Louis Hein van der Woude en Dina Iza Kropveld. Elsiene Helena Kropveld was de dochter van Aron Izak Kropveld en Henriëtte Frederika van Raalte.

Alexander volgde de Middelbare Handelsschool en werkte vervolgens enige jaren op een effectenkantoor. In zijn vrije tijd studeerde hij Duits en behaalde achtereenvolgend de akten A en B.
In februari 1931 werd Alexander van der Woude benoemd als leraar Duits aan de Rijks Hogere Burger School in Wageningen. Hij was de opvolger van Salomon Italianer die op 31 december 1930 overleed.
Na hun huwelijk in juli 1931 in Amsterdam vestigden Alexander en Elsiene zich in augustus aan de Veluviaweg 6 in de directe omgeving van de school.
In deze woning werd de 1e zoon Louis Hein geboren op 2 juli 1932.
De tweede zoon Arie Henri werd geboren op 30 september 1933 en overleed op 4 oktober 1933.

Op 25 augustus 1934 verhuisde het gezin naar Ericalaan 6 in de wijk Hamelakkers, een dubbele woning gebouwd door aannemer A. Haar. De buren aan de Ericalaan 4 was het gezin van collega Kramer.
Op 14 februari 1935 werd dochter en zusje Henriëtte Frederika van der Woude geboren aan de Ericalaan.

Alexander van der Woude was voor 1940 in het bezit van een automobiel, zoals het toen heette. Op 10 mei 1940 heeft hij met zijn automobiel de te evacueren patiënten van het ziekenhuis naar de haven vervoerd.

Al op 17 oktober 1940 kwam er van het departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, afstammingsformulieren voor personeel in overheidsdienst.
De keuze is het A formulier of het B formulier.
Alexander van der Woude stuurde op 25 oktober 1940 de formulieren met een begeleidend briefje terug naar de burgemeester en wethouders van de gemeente Wageningen.
Als leraar van het Wagenings Lyceum had hij het formulier B ingevuld, afstamming van zijn echtgenote en hijzelf geheel van Joodse bloede.
Tevens een formulier waarop vermeld was, inkomen en privé vermogen.
Uit de notulen van de gemeenteraad van 19 november 1940 blijkt dat Alexander van der Woude, leraar Duits aan de Rijks HBS, op 10 november 1940 ontslagen is.

Vanaf 10 januari 1941 volgde de verplichte registratie van personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede.  Verordening nr. 6; 1941.
Men was verplicht zich voor 24 februari te laten registreren bij de afdeling bevolking op het stadhuis.

De zomervakantie van 1941 bracht het gezin van der Woude door in Friesland. Met de trein naar Harlingen naar het geboortehuis van opa Kropveld.

De Wageningse scholen kregen de circulaire no. 933 van de secretaris generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbeleid d.d. 16 augustus 1941 voor het opgeven van joodse leerlingen.
De Wageningse Schoolvereniging stuurde op 5 september 1941 de opgave van Joodse leerlingen aan het gemeentebestuur van Wageningen. De drie Joodse leerlingen werden direct van school gestuurd. Louk en Jettie van der Woude waren twee van die leerlingen. Marcel van der Horst de derde leerling.
Alexander en Elsiene van der Woude gingen hun kinderen, Louk en Jettie thuis lesgeven. Ook Marcel van der Horst was een leerling van de ‘Ericaschool’.

Vanaf 7 november 1941 mogen Joden, zonder verlof of reisvergunning, niet meer reizen of verhuizen. Vanaf 6 juni 1942 geldt een volledig reisverbod.

Op 14 februari 1942 werd de 7e verjaardag van Jettie gevierd aan de Ericalaan 6.

Op 11 maart 1942 werd de woning Ericalaan 6 ‘in beheer genomen’ door de Nederlandse Administratie van Onroerende Goederen in Den Haag.

Het zichtbaar dragen van een Jodenster werd op 3 mei 1942 verplicht.

Ook de tiende verjaardag van Louis Hein op 2 juli 1942 werd aan de Ericalaan 6 gevierd.

Middels een brief van het Bureau afvoer Burgerbevolking betreffende evacuatie van Joden d.d. 17 november 1942 no 922 afd. A.S. aan de gemeente Wageningen blijkt dat de Joodse inwoners hun woningen moeten verlaten.

Alexander en Elsiene gaven toestemming hun inboedel te laten opslaan op de zolders van verschillende buurtgenoten. Tijdens het bombardement van 17 september 1944 en de beschietingen in de maanden daarna is alles verloren gegaan. De persoonlijke documenten, dagboeken en foto’s waren al vroegtijdig op een veilige plaats ondergebracht
Na het vertrek uit hun woning Ericalaan 6 verbleven ze enige tijd bij de familie Hensbroek aan de Diedenweg.
Door bemiddeling van de huisarts Dr.C.P. Burger en zijn dochter Waldien kon het gezin van der Woude onderduiken in de woning van Jan Hissink Leijds aan de Hugo de Grootstraat in Utrecht. Ruim een jaar lang hebben zij daar ondergedoken gezeten, ze werden verraden door een buurtgenoot.
Jan Hissink Leijds, zijn zoon Gerard Willem en het gezin van der Woude werden gearresteerd.
Na hun arrestatie werden Alexander en Elsiene met hun kinderen Louk en Jettie naar Westerbork getransporteerd.

Het gezin van der Woude is op 22 februari 1944 als strafgeval in barak 67 in kamp Westerbork terecht gekomen en op 3 maart op transport gesteld naar Auschwitz.

De stichting Joods Erfgoed Wageningen en omstreken heeft ter nagedachtenis aan de leraar Alexander van der Woude een HerinneringsSteen gelegd bij de voormalige HBS aan de Wilhelminaweg.

Alexander van der Woude staat vermeld op de Gedenksteen van de Rijks HBS in de Regionale Scholengemeenschap Pantarijn en op de Naamwand van het Monument voor de Gevallenen aan de Costerweg in Wageningen.


Bronnen
H. Langendijk
Kropveld collectie
W. Jansen.
Herinneringscentrum kamp Westerbork
Stadsarchief Amsterdam
Gemeentearchief Wageningen
Register van overlijden
A.van der Woude 1952 no. 36.
E.H. Kropveld 1951 no. 119.
L.H. van der Woude 1950 no. 103.
H.F. van der Woude 1950 no. 104.